Buraki to warzywo, które od wieków gości na polskich stołach, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Ich właściwości odżywcze, wszechstronne zastosowanie kulinarne oraz łatwość przechowywania sprawiają, że są nieodłącznym elementem tradycyjnej spiżarni. Historia uprawy buraków sięga starożytności, gdzie początkowo wykorzystywano głównie ich liście, a dopiero później odkryto wartość korzenia. Odpowiednie przygotowanie buraków na zimę pozwala zachować ich wartości odżywcze i smakowe przez wiele miesięcy.
Właściwości i zalety buraków
Buraki to prawdziwa skarbnica składników odżywczych, które szczególnie docenimy w okresie zimowym. Zawierają znaczące ilości witamin z grupy B, witaminę C, żelazo, potas oraz błonnik. Ich regularne spożywanie wspomaga odporność organizmu i pozytywnie wpływa na procesy krwiotwórcze. Buraki są również bogate w kwas foliowy, szczególnie ważny dla kobiet w ciąży, oraz magnez i mangan. Zawarte w nich związki bioaktywne wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające, co może pomóc w profilaktyce chorób cywilizacyjnych.
Czy wiesz, że buraki zawierają betaninę – naturalny barwnik, który ma właściwości przeciwnowotworowe i wspomaga pracę wątroby? Betanina jest również wykorzystywana jako naturalny barwnik spożywczy oznaczony symbolem E162.
Metody przechowywania buraków
Przed rozpoczęciem przygotowań do przechowywania buraków, należy odpowiednio je wyselekcjonować. Do długotrwałego przechowywania nadają się tylko zdrowe, nieuszkodzone okazy o średnicy 6-10 cm. Ważne jest, aby buraki były dojrzałe, ale nie przerośnięte, gdyż takie mogą być łykowate i mniej smaczne.
Przechowywanie w piwnicy
Tradycyjna metoda przechowywania w piwnicy wymaga odpowiednich warunków. Optymalna temperatura to 2-5°C, przy wilgotności powietrza około 90-95%. Buraki układa się warstwami w skrzynkach wyłożonych wilgotnym piaskiem lub trocinami. Można również wykorzystać torf ogrodniczy, który dodatkowo zabezpiecza warzywa przed rozwojem pleśni. Ważne jest regularne sprawdzanie ich stanu i usuwanie egzemplarzy wykazujących oznaki psucia. Piwnica powinna być ciemna i dobrze wentylowana, co zapobiega kiełkowaniu buraków.
Przechowywanie w kopcu
Metoda kopca jest szczególnie popularna na terenach wiejskich. Wymaga przygotowania odpowiedniego podłoża i warstw izolacyjnych. Buraki układa się na warstwie słomy, przykrywa kolejną warstwą słomy, a następnie ziemią. Kluczowe jest wykonanie odpowiedniej wentylacji kopca poprzez pozostawienie otworów wentylacyjnych. W zależności od regionu i warunków klimatycznych, kopiec może wymagać dodatkowego zabezpieczenia przed mrozem poprzez dodanie warstwy liści lub gałęzi świerkowych.
Przetwory z buraków na zimę
Przetwarzanie buraków to doskonały sposób na zachowanie ich walorów smakowych i odżywczych przez cały rok. Różnorodność metod przetwarzania pozwala na przygotowanie szerokiej gamy produktów odpowiadających różnym preferencjom kulinarnym.
Buraki kiszone
Kiszenie to naturalna metoda konserwacji, podczas której zachowane zostają cenne składniki odżywcze. Do kiszenia najlepiej nadają się młode buraki o średnicy do 8 cm. Proces fermentacji trwa około 5-7 dni w temperaturze pokojowej. Podczas kiszenia powstają naturalne probiotyki, które wzmacniają florę bakteryjną jelit. Do zalewy można dodać czosnek, chrzan lub ziele angielskie, co wzbogaci smak końcowego produktu.
Warto wiedzieć: Sok z kiszonych buraków zawiera probiotyki wspierające pracę układu pokarmowego i wzmacniające odporność. Jest szczególnie ceniony w okresie przeziębień jako naturalny środek wzmacniający.
Buraki marynowane
Marynowanie to popularna metoda konserwacji, pozwalająca zachować buraki przez długi czas. Podstawą zalewy jest ocet, woda i przyprawy. Przed marynowaniem buraki należy ugotować w łupinach, co pozwoli zachować ich kolor i wartości odżywcze. Do marynaty można dodać różne przyprawy, takie jak liść laurowy, ziele angielskie, pieprz czarny czy goździki, które nadadzą burakom charakterystyczny aromat. Marynowane buraki świetnie sprawdzają się jako dodatek do sałatek lub samodzielna przekąska.
Soki i przeciery
Przetworzenie buraków na soki i przeciery to świetny sposób na zachowanie ich właściwości zdrowotnych. Sok z buraków można pasteryzować lub zamrażać w formie kostek lodu. Przecier buraczany świetnie sprawdza się jako dodatek do zup i sosów. Warto łączyć sok z buraków z sokiem z jabłek lub marchwi, co poprawia jego walory smakowe i zwiększa zawartość składników odżywczych. Domowy sok z buraków może być również bazą do przygotowania barszczu czerwonego.
Wskazówki dotyczące przygotowania
Niezależnie od wybranej metody przechowywania, kluczowe jest odpowiednie przygotowanie buraków. Przed przechowywaniem nie należy myć buraków – wystarczy delikatnie oczyścić je z ziemi. Liście należy odciąć, pozostawiając około 2-3 cm ogonków. Zbyt krótkie odcięcie ogonków może spowodować „krwawienie” buraków i utratę cennych składników odżywczych.
Ciekawostka: Buraki przechowywane w odpowiednich warunkach mogą zachować świeżość nawet przez 6 miesięcy! W czasie przechowywania zachodzą w nich procesy biochemiczne, które mogą wpływać na intensywność ich smaku.
Regularne sprawdzanie stanu przechowywanych buraków i usuwanie egzemplarzy wykazujących oznaki psucia pozwoli uniknąć rozprzestrzeniania się pleśni i bakterii. Warto również pamiętać o odpowiedniej cyrkulacji powietrza w miejscu przechowywania. Podczas przechowywania należy kontrolować temperaturę i wilgotność, gdyż zbyt wysokie wartości tych parametrów mogą prowadzić do rozwoju chorób przechowalniczych.